تاریخچه نان سنگک
در
رابطه با چگونگی و محل و تاریخ دقیق پیدایش نان سنگک در ایران هیچ گونه اطلاع دقیق
و روشنی در دسترس نیست. کهنترین نوشته و تحقیقی که در آن از نان سنگک نام برده شده،
کتاب فرهنگ لغاتی است به نام "برهان قاطع" که توسط نویسندهای به نام خلف تبریزی در
سال 1062 هجری قمری نگارش یافته و مولف در آنجا در زیر معنی واژه سنگک مینویسد:
نوعی
از نان هست که روی سنگ ریزههای گرم بپزند.
همچنین
در تقویم سالنمایی که توسط کمیته» نانوایان تهران که در 19 اردیبهشت سال 1326 شمسی
در تهران چاپ شده در رابطه» تاریخچه و چگونگی پیدایش نانوایی و نان سنگک این گونه
آمده است: شاه
عباس برای رفاه حال طبقات تهیدست و لشگریان خود که غالباً در سفر احتیاج به نان و
خورش موقت و فوری داشتند و لازم بود به هر شهری میرسند نانواهایی باشند که بتوانند
به قدر مصرف سربازان نان تهیه نمایند و غذایی باشد که خورش نان قرار دهند، درصدد
چاره برآمد و حل این مشکل را از "شیخ بهایی" که از اجلّه» علما و دانشمندان ایران
بود خواست. شیخ بهایی با تفکر و تعمق تنور سنگکی را ابداع نمود. این اختراع که با
دقت و هوشیاری طرح و عملی شده است به قدری کامل و دقیق است ک پس از گذشت چند صد سال
هنوز به همان صورت اولیه» مورد استفاده و نانی که از تنور سنگکی بدست میآید، مأکول
ترین نان است. البته باید این نکته را توجه داشت که علیرغم این ادعا که در این
سالنامه آمده است، نانوایان و کارگران و شاطران نانواییهای سنگکی در رابطه با
پیدایش این نوع نان، نظرهای دیگری هم دارند که شاید این دیدگاهها واقعیتر و به
حقیقت نزدیکتر باشد.
یکی
از این دیدگاهها این است که پخت نان سنگک قبل از ورود اسلام به ایران رواج داشته و
پیدایش آن این گونه بوده که یکی از پادشاهان ساسانی بیمار میشود، طبیب معالج او
تجویز میکند که برای شاه باید نانی تهیه نمایند که آن نان روی ریگ (سنگهای کوچک)
پخته شود. در اجرای این کار دستور داده میشود که روی توری مقداری ریگ و سنگریزه
بریزند و در زیر آن آتش پرحجمی روشن نمایند تا ریگها کاملاً داغ گردند و آنگاه خمیر
نان را با دست در روی تختهای پهن کرده و در روی سنگهای داغ قرار دهند تا بپزد. ولی
چون در این روش قسمت پایین نان پخته و قسمت رویی نمیپخت، آمدند توری دیگری هم در
روی خمیر قرار دادند و روی آن آتش ریختند تا هر دو طرف نان پخته شود. کم کم این روش
پختن نان توسعه و تکامل یافته تا به صورت امروزه در آمده است. همچنین در کتب تاریخی
ذکر شده است که وقتی سربازان عرب به شهر مدائن آمدند و نان سنگک را در روی میز
نانوایی دیدند، نمیدانستند که آن چیست و همین هم خود دلیلی بر قدمت پخت نان سنگک در
ایران است..
همچنین
در سالهای قبل در قلعهای قدیمی در نزدیکی شهر ورامین در زیر زمین این قلعه بقایای
یک نانوایی سنگکی کشف شد ک تنور آن سالم مانده و ریگهای داخل آن موجود
بود.
منبع: راسخون
