استان ایلام - تنگ زینگان

تنگ زینگان در 5 کیلومتری صالح آباد از توابع شهرستان مهران و در استان ایلام واقع شده است. این تنگه یک آبراهه دایمی است به طول تقریبی 1 کیلومتر که با عبور از دشت صالح آباد منظره جالبی را بوجود آورده است.عرض تقریبی تنگه 5 متر است.

استان ایلام - صالح آباد - امامزاده علی صالح

امامزاده علی صالح(ع) از مشهورترین امامزاده های استان ایلام محسوب میشود. فرزند عبیدالله نبیره حضرت زین العابدین(ع) که مردم ایشانرا به نام "خاص علی" میخوانند. این مکان متبرک در سی کیلومتری شهر ایلام به طرف مهران در شهر صالح آباد قرار گرفته و در زمان جنگ میعادگاه و عبادتگاه رزمندگان و از عوامل تجدید روحیه آنان بوده و در آخرین تجاوز ارتش عراق، این امامزاده اشغال شده ولی آسیبی ندیده و مردم و رزمندگان بلافاصله آنجا را آزاد کرده اند. در گلزار شهدای صالح آباد بنای یادبودی نیز ساخته شده است. آن حضرت عمری طولانی داشته و از اصحاب خاص امام موسی بن جعفر (ع) و فردی مستجاب الدعوه بوده است و پس از ملاقاتی که ایشان همراه  همسر گرامیشان با امام رضا(ع) داشته اند، امام او و همسرش را زوج صالح نامیدند و از آن پس ایشان به علی صالح ملقب گشتند.

آذربایجان غربی - دخمه سنگی فرهاد

دخمه فرهاد در روستایی به نام سنگر که تا شهر ماکو چند دقیقه فاصله دارد، واقع شده است. شامل دو اتاق تو در تو درون صخره ای بزرگ با راه پله ای سنگی تراشیده شده است. اطلاعات زیادی از تاریخچه این اثر به دست نیامده و مردم محلی آنرا به فرهاد، اسطوره تاریخی ساسانی نسبت میدهند و گفته شده که فرهاد مدتی در منطقه ماکو و در این خانه زندگی میکرده و سپس به منطقه بیستون کرمانشاه رفته است؟ دیوارهای داخلی دخمه، کاملا صاف است و داخل دخمه کاملا تاریک. بر روی دیواره ها طاقچه هایی تراشیده شده و احتمالا از مشعل استفاده میشده است.

استان لرستان - قلعه فلک الافلاک

قلعه فلک الافلاک مشهور ترین اثر تاریخی خرم آباد و استان لرستان است. بر اساس شواهد و وجود سایر بناهایی که در شهر خرم آباد وجود دارد حدس زده میشود که احتمالاً ساخت اولیه بنا به دوران ساسانی برمیگردد. قلعه توسط خاندان بدر در دوره عباسیان بعنوان خزانه حکومتی مورد استفاده بوده است. در دوران حاکمیت اتابکان لر و مدت ها بعد در دوران صفویه و زندیه به عنوان مقر حکومتی بهره برداری شده است. به دستور فتحعلیشاه قاجار بر خرابه دژ قدیمی، قلعه فعلی با ابعاد بزرگتر بنا گردیده و کاربری نظامی پیدا کرده است. قلعه در دوران پهلوی کاربری نظامی خود را حفظ نموده و مدتی نیز به عنوان زندان سیاسی از آن استفاده شده است. قلعه فلک الافلاک در سال 1349 از ارتش به اداره فرهنگ و هنر واگذار شد. پس از انقلاب کاربری سیاسی نظامی پیدا کرده، تا اینکه در دهه 70 به سازمان میراث فرهنگی تحویل و پس از مرمت و آماده سازی، پذیرای بازدیدکنندگان گردیده است.

استان آذربایجان غربی - سد و تفرجگاه بند

 تفرجگاه ‌بند در شهرستان ارومیه در امتداد خیابان شهید بهشتی (دانشکده)، در مسیر رودخانه جاده ارومیه -راژان واقع شده است. این منطقه زیبای کوهستانی در کنار باغات و سد رودخانه است. رودخانه بند رودخانه پر آبی است که از آن برای آب آشامیدنی ارومیه و آبیاری باغات استفاده میشود.

استان آذربایجان شرقی - مقبرة الشعرا

مقبرة الشعرا در خیابان ثقة الاسلام جنب خیابان عارف و تقریباً حوالی تکیه حیدر شهر تبریز واقع شده است.  زلزله ها و سیلها اثری از مزار بزرگان آرمیده، بر جای نگذارده است، لیکن قداست مکان موجب بنیاد بنایی شد که امروزه به مثابه سمبلی است از تبریز کهن. از آخرین مشاهیری که در این مقبره دفن شدند، میتوان ثقة الاسلام شهید شهدای والامقام مشروطه در صدر مشروطیت و استاد سید محمد حسین شهریار شاعر بلند آوازه معاصر را نام برد. معروف ترین آرمیدگان مقبرة الشعرا به شرح زیر میباشند: اسدی طوسی، قطران تبریزی، مجیر الدین بیلقانی، خاقانی شیروانی، ظهیرالدین فارابی، شاهپور نیشابوری، شمس الدین سجاسی، ذوالفقار شروانی، همام تبریزی، مغربی تبریزی، مانی شیرازی، لسانی شیرازی، شکیبی تبریزی.

استان آذربایجان شرقی - ایل گلی

ایل گلی (ائل‌گؤلو یا شاه‌گؤلو) یکی از مهمترین گردشگاههای تبریز است که در جنوب شرق شهر واقع شده است. این مکان در زمان آق‌قویونلوها ایجاد شده و در دورهٔ صفویان گسترش یافته‌است و تا پیش از دوره صفویان، بزرگترین منبع ذخیرهٔ آب جهت آبیاری باغ‌های مناطق شرقی تبریز بوده است. ایل گلی(استخر مردم)، استخر بزرگی است و در جنوب آن، تپه ای پله بندی شده که نهر آبی از آن روان است. در مرکز استخر، عمارت باشکوهی ساخته شده است. در پیرامون استخر، درختان کهنسالی کاشته شده که انعکاس تصویرشان در آب، به زیبایی محوطه میافزاید. تپه های جنوبی استخر گلکاری شده و در تابستان استراحتگاه مردم تبریز و مسافران شهرها میباشد.

استان لرستان - تونل برفی ازنا

تونل برفی که از انباشته شدن برفهای سالهای متمادی ایجاد شده است، یکی از شگفت انگیزترین مناظر دیدنی لرستان و شهرستان ازنا محسوب میشود. نام تونل برفی از این جهت به این محل اطلاق شده که در فصل تابستان و با گرم شدن هوا و ذوب شدن یخ و برف‌، تونل بزرگی در زیر برفها و در پایین شکاف این دره بوجود میآید. این مکان دیدنی در بالادست روستای ییلاقی کمندان یکی از زیباترین مناطق دیدنی اشترانکوه با پوشش گیاهی متنوع، چشمه سارها و آبهای جاری و جانوران وحشی نظیر خرس و بز و کل است. برای رسیدن به تونل برفی باید طول یک دره را به سمت ارتفاعات اشترانکوه که مسیری سنگلاخی و سخت‌گذر است، طی کرد. تونل برفی که از لایه‌های برف و یخ در طول سالیان دراز تشکیل شده تا بالای سراشیبی دره ادامه یافته و حدود 800 متر طول دارد. با رفتن به داخل تونل برفی دمای هوا به شدت کاهش میابد و قطرات آب سرد جاری شده از سقف سر و صورت گردشگران خسته از سختی راه را نوازش میدهد. منبع: فارس نیوز

استان کردستان - قلعه قم‌چقای ( قمچقای )

قلعه قم‌چقای ( قمچقای ) در 5 کیلومتری غرب روستای قم‌چقای و 60 کیلومتری شمال شرق شهر بیجار از یک سو به دره‌ای مشرف است که به دره شاهان شهرت داشته و صخره‌های تیغ‌مانند و هولناک کوهی که قلعه در آن ساخته شده با پرتگاه‌های بلند، بالا رفتن از آن و رسیدن به دژ را بسیار دشوار کرده است. رودهایی که از اطراف بنا میگذرند، دره‌های عمیقی را بوجود آورده‌اند که ارتفاع برخی قسمتهای آن بیش از 200 متر است.تنها راه ارتباطی قلعه با خارج، گذرگاه باریکی است که با دست ساخته شده است و یک نفر به دشواری میتواند از آن بگذرد. از استحکام و موقعیت قلعه نیز چنین برمیآید که جنگهای سختی در منطقه برای تسلط بر این دژ درگرفته است. این قلعه، از جنوب غربی، جنوب شرقی و شرق نیز به پرتگاه‌های دیگری مشرف است از اینرو، ایجاد استحکامات برای این قلعه لازم نبوده است اما در سمت شمال که پشته ارتفاع کمتری دارد ساخت دیوار برای دفاع از قلعه ضروری بوده است. بقایای حصار قلعه یادآور دیوارهای تخت سلیمان بوده و به دوره ساسانی تعلق دارد. در پای پشته سنگی، حصارهای دیگری عمود بر بستر رودخانه کشیده شده ‌است و نشانه‌های استحکام قلعه و نیز پی‌ خانه‌هایی در اطراف آن مشهود است. وسعت قلعه که بالغ بر 5 هزار مترمربع است با مخازن متعدد آب که در سنگ بریده شده و پناهگاه زیرزمینی آن که با عمق 41 پله در زیر قلعه بنا شده حاکی از وجود تمدن درخشانی در این منطقه بوده است.در میان مردم منطقه، قلعه قم‌چقای به نام قلعه آیتوس مشهور است و حتی داستان‌ها و افسانه‌هایی در مورد آیتوس، سردار قلعه و جنگ‌هایی که وی انجام داده و همچنین وضعیت داخل قلعه بر سر زبانهاست. سنگ‌های تراش خورده قم‌چقای دارای مشخصاتی نیست که بر مبنای آن بتوان زمان ساخت بنای قلعه را به دقت تعیین کرد، با این حال به احتمال قوی می‌توان آن را متعلق به دوره‌های پیش از میلاد مسیح دانست که تا دوره‌های ساسانی و اسلامی نیز مورد استفاده بود. انباری که به ارتفاع 1.4 متر در کوه ساخته شده و تونلی با 42 پله که آن را هم در دل کوه حفر کرده‌اند، نشانه دیگری از اهمیت ویژه این قلعه است. منبع: فارس نیوز

استان زنجان - بقعه قیدار نبی (ع)

بنای آرامگاهی قیدار نبی (ع) در جنوب غربی شهرستان قیدار (خدابنده) و در دامنه ارتفاعات با همین نام قرار دارد. این بنا متعلق به قیداربن اسماعیل بن ابراهیم (علیه السلام) از پیامبران الهی است، این مسئله با استشهاد 65 نفر از علمای طراز اول مورد تأیید قرار گرفته و بدین ترتیب شایعه اختصاص بنا به قبر بلغارخاتون زن غازان خان مغول مردود شده است. در کتاب منهاج البرا عه تألیف میرزا حبیب الله هاشمی خویی شجره نامه حضرت بدین شرح ذکر شده است. محمد بن عبدالله(ص) بن عبدالمطلب و اسمه پیبه بن هاشم واسمه عمروبن عبدالمناف واسمه شیبه بن هاشم واسمه عمروبن عبدالمناف واسمه المغیره بن قصی واسمه زیدبن کلاب بن مره بن کعب بن لوی بن غالب بن فهربن مالک بن النصر و هو قریش بن کنانه بن جزیمه بن مدرکه بن الیاس بن مفربن نزاربن معبدبن عدنان بن اود بن لیسع بن الهمیسع بن سلامان بن بنت بن حمل بن قیدار بن اسماعیل بن ابراهیم (علیه السلام) بن تاریخ بن ناخور بن ساروع بن آدم (علیه السلام). هم چنین در کتاب جلاء الیون تألیف محمد باقر مجلسی نیز بر همین منوال شجره قیدار نبی را به ابراهیم و آدم علیه السلام نسبت داده است. کل این بقعه را زائرسرای بزرگی با پلان مستطیل محصور کرده که این سبک تقلید ناقصی از صحن مساجد به روش چهار ایوانی میباشد. به استثنای ضلع شرقی این محوطه که طاق نما است، در بقیه اضلاع حجراتی به عنوان محل سکونت زائرین احداث شده، حجرات ضلع غربی دو طبقه بوده که زیرزمین آن جهت استفاده احشام در نظر گرفته شده بود. ورودی اصلی این محوطه در ضلع جنوبی تعبیه شده که با دو برج کنترل میشود و زنجیر عدالت نیز جهت تظلم مردم در آن آویزان است. کتیبه‌ها و شیوه های تزئینی بنا گویای آن است که سازه‌های معماری آن بایستی در دوران­های مختلفی انجام پذیرفته باشد، از جمله قدیمی‌ترین کتیبه برجای مانده در ضلع جنوبی صحن گنبددار  به تاریخ 719 هجری قمری است که به تجدید ساخت آرمگاه توسط بلغان خاتون همسر غازان خان ششمین سلطان ایلخانی اشاره میکند و کتیبه ای دیگر در همان صحن که به شرح انجام تعمیرات بنا توسط تیمورخان  به سال 751 هجری قمری میپردازد.

منبع: میراث فرهنگی زنجان