بهترین نمونه از بادگیرهای جنوب را میتوان در بندر لنگه، مغویه و کنگ مشاهده کرد. بادگیرهای حجیمی که سیمای شهر را جذاب و دیدنی کرده است. عملکرد بادگیر بدین صورت است که باد مطلوب را به داخل اتاقهای اصلی ساختمان، آب انبار یا سرداب هدایت میکند.
مغویه از توابع بخش مرکزی شهرستان بندر لنگه و از نقاط دیدنی استان هرمزگان است. قلعه مغویه یک بنای تاریخی و در بندر مغویه واقع شده‌است و متعلق به شیخ سلطان المرزوقی یکی از حکمرانان منطقه و رئیس قبیله المرازیق و حاکم مغویه بوده است.
تزرج یکی از روستاهای زیبای شهرستان حاجی‌آباد است که در جنوب غربی و 25 کیلومتری شهرستان حاجی‌آباد هرمزگان واقع شده است. از عواملی که این روستای زیبا را از روستاهای دیگر متمایز میکند آسیابهای آبی است. این روستا بدلیل قدمت و نوع این آسیابها شهرت یافته است. چشمه‌های زیبا نیز یکی از زیباییهای این روستاست. روستای تزرج با باغات مرکبات و نخلستان، هوای مساعد در ایام عید و فصول پاییز و زمستان، شرایط مناسبی را برای بازدید گردشگران فراهم میآورد. آبشار تزرج، که از ارتفاعات پیرامون روستا سرازیر میشود، یکی از زیباترین آبشارهای مناطق جنوبی ایران است و جذابیت خاصی به این روستای گرم جنوبی بخشیده است. این آبشار در یک کیلومتری شمال غرب روستا واقع شده و اطراف آن از نخل و گیاهان پوشیده شده است. دهنه بخوان، روستای خوشنا آباد، چشمه سبزپوشان، رودخانه حاجی آباد، سدهای فرغوئیه و حاجی‌آباد، کوه روچون از دیگر مناطق گردشگری و طبیعت گردی شهرستان حاجی آباد میباشد. آسیابهای آبی حاجی آباد نیز بصورت غیرفعال و متروکه در تعدادی از آبادیها به چشم میخورند. بدلیل آبهای زیر زمینی و رو زمینی فراوان در حاجی‌آباد، آسیابهای آبی در گذشته مورد استفاده مردم بوده‌اند. آسیابهای تزرج، آسیابهای فارغان، آسیاب برغنی، آسیاب سه چشم و آسیاب سعادت آباد از آسیابهای آبی حاجی آباد هستند.
در میان معانى که برای "قشم" آمده، «طبیعت» به خاطر زیباییهاى طبیعى و بهشت‌گونه جزیره قشم و نیز «آبراهه» به سبب وجود مسیل و آبراهه‌هاى بسیار که بر اثر ریزش بارانهاى سیل‌آسا و کوتاه مدت و یا در نتیجه دخالت انسان‌ها در جزیره به وجود آمده است، بیشتر مناسب جزیره قشم امروزى است. جزیره قشم، بزرگترین جزیره در ایران و منطقه خاورمیانه با یک هزار و پانصد مترمربع وسعت که از 22 کشور مستقل جهان بزرگتر است. این جزیره که شباهت زیادی به کلید دارد از سه بخش شامل مرکزی، هرمز و شهاب و هفت دهستان تشکیل شده که بیش از ۶۵روستا را در خود جای داده است. مردم این جزیره به لهجه‌ای از زبان پارسی صحبت میکنند و انتخاب اسامی مانند دیرستان، رمکان، درگهان، رمچاه و گورزین برای شهرها و روستاها یادآور علاقه و توجه به فرهنگ و تمدن دیرپای ایران زمین است. طول این جزیره ۱۳۵کیلومتر و میانگین عرض آن ۱۰کیلومتر است. از مهمترین ویژگیهای جزیره ۱۰۷هزار نفری قشم، نزدیکی به تنگه مهم و استراتژیک هرمز است که برای منطقه و جهان از حساسیت خاصی برخوردار است.
جاذبه های طبیعی:
- ژئوپارک قشم
- دره ستاره ها
- جنگل
های دریایی حرا
- تنگه شگفت انگیز چاهکو
- غار های نمکی نمکدان
- انجیر
معابد
- دوکوهک؛ زیستگاهی امن برای پرندگان خاورمیانه
- بام جزیره
-
کاسه سلخ
آثار تاریخی قشم:
غارهای خربس
به فاصله 10 کیلومتر از شهر قشم (در جاده مجاور ساحل
جنوبی)، غارهای خربس بر سینه کوهی مشرف به دریا و دشتی میانکاسه قرار گرفته است.
خربس از غارهای دریایی است که بر اثر گرداب و تخلیه ماسه‌ها از حفره سنگ‌ها به وجود
آمده. عمر غار بسیار طولانی است اما در دوره‌های پیش از اسلام با افزودن بر وسعت
غار، بر بخش‌های تالار و دهلیزهای انشعابی، به احتمال زیاد از آن برای پناه دادن
کودکان، زنان و سالخوردگان به هنگام یورش دشمن استفاده میشده است. دشت میانکاسه
خربس گورهای کهن نیز دارد.
قلعه‌های تاریخی
در مجموعه شهر ساحلی لافت، قلعه نادری با ویژگیهای
قلعه‌های ایرانی، در جوار چاه‌های تلا (طلا) از دژهای مستحکم دفاعی جزیره قشم به
شمار می‌رفته است. این قلعه در اثر مرور زمان فرسوده شده اما بازسازی آن توسط
کارشناسان ارشد سازمان میراث فرهنگی کشور در دست اقدام است. از دیگر قلعه‌های
تاریخی جزیره قشم، قلعه پرتغالیها (در کناره ساحل دریایی شهر قشم)
است.
قلعه تاریخی شهر قشم به هزینه بنیاد
گلبنگیان (پرتغال) به عنوان نشان دوستی دو ملت مرمت خواهد شد و به صورت یک مرکز
تاریخی فرهنگی فعالیت خواهد کرد.
آبگیرها
در قشم، آب شیرین برای نوشیدن انسان و حیوان و نیز رویش
گیاه ارزش حیاتی دارد. در گذشته با ساختن سد در تنگه‌ها، آبهای شیرین فصل بارانی
را جمع‌آوری و به تدریج به مصرف شرب و کشت می‌رسانده‌اند. از سدهای دیدنی و تاریخی
قشم یکی سد پی‌پشت است.
در مدخل تنگه،
تأسیسات تقسیم آب آن که حداقل از دوره ساسانی به جا مانده است و هنوز هم در عمل
شیوه‌ای محسوب میشود به چشم می‌خورد. در سال‌های اخیر در پشت سد، ماهی کپور
ریخته‌اند که تکثیر هم شده و گاه مردم به ماهیگیری در آن
می‌پردازند.
دیگر آبگیر دیدنی جزیره قشم،
سد گوران است، در کنار روستایی به همین نام. کارشناسان میراث فرهنگی تاکید دارند که
پر و پی اولیه سد از دوره هخامنشی و قسمت بالا و تاج آن از دوره ساسانی است. روستای
گوران (گبران= زرتشتیان) از روستاهای کهن قشم به شمار می‌رود.
جنگل دریایی حرا
گونه حرا که نام علمی آن به حکیم و فیلسوف ایرانی ابوعلی
سینا (Avicennia Marina) منسوب است، درختچه‌ای است در اندازه‌های متفاوت 3 تا 6
متر، با شاخ و برگ سبز روشن. حرا درختی است آب شورزی که به هنگام مد دریا تا گلوگاه
در آب فرو می‌رود و با خاصیت تصفیه‌ای که در پوست آن تعبیه شده است، بخش شیرین آب
دریا را جذب و نمک آن را دفع میکند. در تنگه خوران- بین جزیره قشم و بخشی از ساحل
استان هرمزگان- جنگل دریایی حرا در گستره‌ای معادل 90000 هکتار پدید آمده که از
تنوع زیستی بالایی برخوردار است و زیستگاه امن پرندگان مناطق گرمسیری به شمار
می‌رود.
منطقه حفاظت شده حرا عنوان
«ذخیرگاه زیستکره جهانی» را دارد.
مسجدها
در قشم، از سال‌های آغازین ه. ق مسجدهایی موجود است که
قدیمی‌ترین آن مسجد شیخ برخ در روستای کوشه است که یک بار بر اثر زلزله ویران شده
اما در اواخر قرن سوم آن را بازسازی کرده‌اند. در جوار مسجد شیخ برخ، زیارتگاه شیخ
برخ با گنبد ویژه هشت گوش قرار دارد. سنگ گورهای بسیار کهن از سده‌های اول هجری در
گورستان مجاور شیخ برخ وجود دارد. از دیگر مسجدهای قشم میتوان مسجد قبا، مسجد
رمچاه و مسجد لافت را نام برد.
کوه‌های قشم
بی‌شک در دوران پیش از تاریخ، آنچه امروزه جزیره قشم
خوانده میشود در زیر آبهای خلیج همیشه فارس قرار داشته است. اما بر اثر تحولات
درونی، سطح آب فروکش کرده و بخش‌های برآمده زیر دریایی به صورت جزیره درآمده‌اند.
در این جزایر، از جمله قشم، کوه‌های کم ارتفاع فراوان است. سطح این کوه‌ها را
لایه‌های مرجانی، اسفنحی و دو کفه‌ای‌ها پوشانده‌اند که خود موجب حفاظت خاک‌های نرم
شیست و مارن زیر سطح مرجانی شده است. با وجود این، بادها، باران‌ها و طوفان‌های
باران‌زا که تقریباً موازی و با زاویه کمی از زمین می‌وزند باعث فرسایش تنه کوه‌ها
و فرو ریختن پوشش‌های مرجانی شده‌اند. در اثر این فعل و انفعال طبیعی، نمادها و
تندیس‌های دیدنی و زیبایی در سراسر جزیره پدید آمده که از همین حیث نیز جزیره قشم و
جزایر اطراف آن را از دیگر جزایر خلیج‌فارس ممتاز و به راستی استثنایی کرده
است.
کوه نمک
بخشی از کوه‌های جزیره قشم به دلیل انباشتگی آب دریا در
گسل‌های عمیق و رسوب نمک، تبدیل به کوه‌ها و غارهای نمکی شده‌اند. کوه نمکدان در
جنوب غربی جزیره با دیگر معادن نمک و غارهای نمکی جزیره از یک جنس است. بلورهای نمک
و جریان آب نمک‌آلود، منظره دلپذیری به غارهای نمکی جزیره قشم
بخشیده‌اند.
زیارتگاه شاه شهید
از بقاع متبرکه است که توسط منطقه آزاد قشم بازسازی شده و
صحن و فضای آن گسترش یافته است. زیارتگاه شاه شهید در جوار غارهای خربس قرار دارد.
مردم بومی جزیره درباره شاه شهید داستان‌های دل‌انگیزی می‌گویند.
درخت انجیر معابد
از رستنی‌های شگفت‌انگیز مناطق حاره، مخصوصاً جزایر
خلیج‌فارس، درخت همیشه سبز لور (معروف به انجیر معابد) است که تاجی بسیار بزرگ با
ریشه‌های هوایی متعدد دارد و میوه رسیده نارنجی رنگ آن مطبوع و خوراکی است. یکی از
زیباترین این درختان در روستای «تم سنیتی» منطقه توریان قرار دارد و در نزدیکی آن،
بقعه‌ای دیدنی با طرح معماری کهن به نام «زیارت پیر» واقع شده است.
چاه‌های تلا
در لافت و در جوار قلعه نادری، حلقه‌های چاه آب فراوانی
به چشم می‌خورد که مردم سخت‌کوش این منطقه با زحمت زیاد در دل سنگهای شیستی، کفه
انتهای محوطه، حفر کرده‌اند. تل مشرف بر این چاه‌ها با سطح سنگی مرجانی، آب باران
را به گودال محل چاه‌ها هدایت میکند و چون کفه چاه‌ها به لایه‌های گچی ختم شده
است، آب برای مدتی طولانی نسبتاً سالم و خنک در آن باقی می‌ماند. می گویند تعداد
این چاه‌ها به تعداد ایام سال کبیسه 366 حلقه بوده و در هر روز از سال دهانه یکی از
آنها را باز و از آن استفاده می‌کرده‌اند. بعضی به غلط اما به دلیل ارزش بسیار آب
در جزیره، این واژه را طلا می‌نویسند و می‌گویند. در حالی که صحیح آن تلا (= تل آب،
به معنی آب برگرفته از شیب تل) است.
جزایر مرجانی
یکی از منحصر به فردترین مجموعه‌های مرجانی دنیا در
خلیج‌فارس واقع شده که کامل‌ترین و زنده‌ترین نوع آن در آبهای جزیره قشم
است.
تصویربرداری‌های انجام شده در اعماق
آب، از این آبسنگ‌های کم نظیر که در لابه لای آنها انواع آبزیان شگفت‌انگیز و
ماهی‌های رنگارنگ در شکل‌ها و اندازه‌های بدیع در حرکت‌اند نشان میدهد که آبهای
پیرامون قشم (به ویژه در ساحل جزیره هنگام و ساحل جزیره لارک) از ظرفیت بسیار
بالایی در این زمینه برخوردار است.
• بیش از 52 گونه پرنده ساکن یا مهاجر کمیاب (به
ویژه در فصل زمستان)
• غار
نمک
• کیلومترها دهلیز زیرزمینی که از
روستای زینبی آغاز شده، به طرف جنوب ادامه می‌یابد.
• ساحل لاک‌پشت‌های عظیم دریایی در جنوب آبهای
جزیره
• نخلستان‌های پر دامنه
دیرستان
• منظره غروب خورشید از اسکله
درگهان و ساحل لافت
• معماری سنتی جزیره،
که برجسته‌ترین نمونه آن را در روستای لافت میتوان مشاهده کرد.
• تپه تاریخی کولقان
• کارگاه‌های لنج‌سازی و کشتی‌های زیبایی که توسط
صنعتگران محلی ساخته میشود.
• مدرسه
تاریخی کمالیه (در روستای بند حاج علی)
•
کیلومترها ساحل بکر و پاکیزه
منبع: qeshmonline
این گیاه که به روایتی از اشک چشم آدم روییده است، حرا نام دارد و به افتخار دانشمند شهیر ایرانی، بوعلی سینا این نام را بر آن نهاده اند. این درختچه در سواحل و مرداب های ساحلی مصر، عربستان و سواحل جنوب ایران دیده میشود. حرا در ۸ منطقه حفاظت شده ایران میروید. جنگلهای همیشه سبز دریایی حرا در حاشیه شمال غربی قشم از زیباترین گردشگاههای خلیج فارس به شمار میآید. به این گیاه در بندرعباس حرا، در بلوچستان تمر و در بعضی از نقاط تول گفته میشود. به عربی نیز آن را شوری و شوره مینامند. حرا، گیاهی از تیره شاه پسند است. دانه آن روی درخت مادر می روید و نهال تولید میکند. سپس از درخت جدا میشود و داخل مرداب میافتد. جنگل حرا در دریا و آب شور قرار دارد و این سازش با آب شور و شرایط نامناسب، از حرا یک گیاه استثنایی ساخته است.
درخت مکر زن صد ریشه دارد/ فلک از مکر زن اندیشه دارد
درخت انجیر معابد یا مکرزن که به لور و انجیر هندی نیز معروف است نام درختی است که در کرانه دریای عمان و در جزایر قشم و کیش و شهرهای چابهار و نیک شهر در استان سیستان و بلوچستان ایران یافت میشود و از معروفترین درختان و جاذبه‌های گردشگری این شهرها بشمار میآید.
این معبر براى نیازهاى هندوهاى مقیم شهر بندرعباس که از سالهاى 1300 تا 1344 شمسی سکونت داشته و به کارهاى تجارى مى‌پرداختند ساخته شده است. همچنین این معبد یکى از نقاط مهم ارتباط فرهنگى و هنرى میان ایران و هند بوده است. ساختمان این معبد، در سال 1310 هجری قمری، در زمان حکومت محمد حسن‌خان سعد‌الملک ساخته شده است. اساس ساختمان این معبد عبارت است از یک اتاق چهارگوش میانی که روی آن گنبدی قرار گرفته است.
منبع: همشهری آنلاین
قلعه پرتغالیها در ضلع شمالی جزیره قشم و در ساحل دریای خلیج فارس قرار دارد. این قلعه در سال 1507 میلادی به فرمان " آلفونسو آلبرکرک " دریانورد پرتغالی در جزیره قشم احداث شد. آلبوکرک، جزایر دهانه خلیج فارس را تصرف کرده و از این طریق بر راه بازرگانی دریایی بین هند و اروپا تسلط یافت، چیرگی پرتغالیها براین آبراه مهم دریایی 110 سال طول کشید. در این مدت آنها به ساختن دژها و استحکاماتی پرداختند که از آن جمله دژهای هرمز ، قشم و لارک است. قلعه قشم با مساحتی بیش از 2 هزار متر مربع از سنگهای آهکی و گچی با ملاط ساروج محلی ساخته شده و طی یک قرن چندین بار استحکام بخشی یافته است. این دژ راست گوشه است. چهاربرج در چهارگوشه و باروهایی بلند دارد که توپ و منجنیقها برروی پهنای آن مستقر میشده اند قلعه قشم کاربردی چون یک انبار بزرگ یا جای نگهداری مهمات و سلاح داشته که در مواقع اضطراری به دیگر دژها کمک میرسانده است. قلعه پرتغالیها یک قلعه تدارکاتی بود که برای ارتباط با قلعه هرمز و رساندن تدارکات و خدمات به این قلعه مرکزی در قشم ساخته شده بود. سرانجام در سال 1623 میلادی این قلعه و دیگر پایگاهها در دهانه خلیج فارس را یکی از سرداران صفوی متصرف شد و ایرانیان تا امروز براین پرارزش ترین آبراهه دنیا چیره هستند. احسان یغمایی این قلعه را در سال 78 از زیر خاک بیرون آورد. این باستان‌شناس تا بهار 1379 در این قلعه به انجام کاوش پرداخت. در آبان 1387 نیز در پی حفاری های شرکت برق در محدوده 500 متری قلعه پرتغالیها، تونل قدیمی متصل به این قلعه در شهر قشم، کشف شد. این تونل که به قلعه پرتغالیها متصل میباشد، راه فرار فرماندهان و نیروهای نظامی پرتغالی و همچنین مکان نگهداری مهمات نظامی آنان بوده است. این تونل تا محدوده میدان سعدی شهر قشم به طول حدود سه کیلومتر، ادامه دارد. گفته میشود که تونل مذکور براساس برخی روایات از قلعه پرتغالی ها در شهر قشم تا غارهای خربس (در 15 کیلومتری جنوب شهر قشم) نیز ادامه دارد.
منبع: قشم آنلاین
ژئوپارک جهانی قشم محدوده‌ای طولی است که شرق آن به روستای طبل و سلخ، غرب آن به روستای گوری و کانی، شمال آن به ساحل شمالی و جنوب آن به ساحل جنوبی منتهی میشود. ژئوپارک جهانی قشم به عنوان اولین و تنها ژئوپارک خاورمیانه در سال 2006 در یونسکو به ثبت شبکه‌جهانى ژئوپارک‌ها رسید و ایران نیز به واسطه آن یکی از شش کشور صاحب ژئوپارک در قاره پهناور آسیا بعد از چین، مالزی، کره، ژاپن و ویتنام و به عنوان یکی از 19 کشور جهان بطور رسمی کاندیدای بهره‌مندی از این امتیاز شده است. ژئوپارک جهانی قشم به عنوان نخستین ژئوپارک ایران یکى از منحصر به فردترین ژئوپارکهاى جهان است که به واسطه قرار گرفتن در کنار سواحل زیباى خلیج فارس و جنگل دریایى حرا، چندین پدیده بارز زمین شناسى را در خود جای داده و به پارک زمین شناسی ایران تبدیل شده است. ژئوپارک قشم دارای ۸ سایت اصلی میباشد که عبارتند از: ۱) تنگه چاه کوه ۲) دره ستاره افتاده ۳) تنگه عالی ۴) دره تندیسها ۵) دره شور ۶) نمکدان ۷) دولاب ۸) کورکورا کوه
منبع: همشهری آنلاین
نمکدان
غار نمکدان در جزیره قشم حدود ۶۵۸۰ متر طول دارد. تا پیش از کشف این غار، غار نمکی سدام در فلسطین با داشتن طولی معادل ۵۶۸۵ متر طولانیترین غار نمکی جهان قلمداد میشد. جریان آب نمک در کف غار، چشم اندازی دلپذیر دارد. رطوبت جزیره و نفوذ آب در غار، سبب فروچکیدن آب نمک اشباع شده بر بدنه قندیل ها میشود که شکل آنها را پیوسته تغییر میدهد. غار نمکدان دارای یک دریاچه نمک به عمق یک متر در فاصله ۱۶۰ متری دهانه ورودی است.
