استان زنجان - بقعه قیدار نبی (ع)

بنای آرامگاهی قیدار نبی (ع) در جنوب غربی شهرستان قیدار (خدابنده) و در دامنه ارتفاعات با همین نام قرار دارد. این بنا متعلق به قیداربن اسماعیل بن ابراهیم (علیه السلام) از پیامبران الهی است، این مسئله با استشهاد 65 نفر از علمای طراز اول مورد تأیید قرار گرفته و بدین ترتیب شایعه اختصاص بنا به قبر بلغارخاتون زن غازان خان مغول مردود شده است. در کتاب منهاج البرا عه تألیف میرزا حبیب الله هاشمی خویی شجره نامه حضرت بدین شرح ذکر شده است. محمد بن عبدالله(ص) بن عبدالمطلب و اسمه پیبه بن هاشم واسمه عمروبن عبدالمناف واسمه شیبه بن هاشم واسمه عمروبن عبدالمناف واسمه المغیره بن قصی واسمه زیدبن کلاب بن مره بن کعب بن لوی بن غالب بن فهربن مالک بن النصر و هو قریش بن کنانه بن جزیمه بن مدرکه بن الیاس بن مفربن نزاربن معبدبن عدنان بن اود بن لیسع بن الهمیسع بن سلامان بن بنت بن حمل بن قیدار بن اسماعیل بن ابراهیم (علیه السلام) بن تاریخ بن ناخور بن ساروع بن آدم (علیه السلام). هم چنین در کتاب جلاء الیون تألیف محمد باقر مجلسی نیز بر همین منوال شجره قیدار نبی را به ابراهیم و آدم علیه السلام نسبت داده است. کل این بقعه را زائرسرای بزرگی با پلان مستطیل محصور کرده که این سبک تقلید ناقصی از صحن مساجد به روش چهار ایوانی میباشد. به استثنای ضلع شرقی این محوطه که طاق نما است، در بقیه اضلاع حجراتی به عنوان محل سکونت زائرین احداث شده، حجرات ضلع غربی دو طبقه بوده که زیرزمین آن جهت استفاده احشام در نظر گرفته شده بود. ورودی اصلی این محوطه در ضلع جنوبی تعبیه شده که با دو برج کنترل میشود و زنجیر عدالت نیز جهت تظلم مردم در آن آویزان است. کتیبه‌ها و شیوه های تزئینی بنا گویای آن است که سازه‌های معماری آن بایستی در دوران­های مختلفی انجام پذیرفته باشد، از جمله قدیمی‌ترین کتیبه برجای مانده در ضلع جنوبی صحن گنبددار  به تاریخ 719 هجری قمری است که به تجدید ساخت آرمگاه توسط بلغان خاتون همسر غازان خان ششمین سلطان ایلخانی اشاره میکند و کتیبه ای دیگر در همان صحن که به شرح انجام تعمیرات بنا توسط تیمورخان  به سال 751 هجری قمری میپردازد.

منبع: میراث فرهنگی زنجان

استان زنجان - گنبد سلطانیه

گنبد سلطانیه در شهر سلطانیه زنجان قرار دارد و در فهرست آثار میراث جهانی به ثبت رسیده است و شامل سه بخش اصلی ورودی، تربت‌خانه و سردابه‌است. گفته میشود در ساخت گنبد بزرگ  فلورانس از این گنبد الگوبرداری شده‌است. بنای این گنبد که بعد از گنبدهای سانتامارینا و ایاصوفیه سومین گنبد بزرگ دنیاست. ساخت این گنبد در سال ۷۰۲ هجری قمری به دستور الجایتو در شهر سلطانیه، پایتخت آن زمان ایلخانیان آغاز شد و در سال ۷۱۲ هجری قمری به اتمام رسید. بعضی از تاریخ نویسان نوشته‌اند سلطان محمد خدابنده این بنای عظیم را بنا کرد که اجساد ائمه اول و سوم شیعیان یعنی علی(ع) و حسین(ع) را از آرامگاهای خود به آنجا منتقل کند. دالان‌های تودرتویی در سردابهٔ این بنا موجود است که حدس زده میشود این دالان‌ها و فضاها برای اجرای مراسم مذهبی خاص پس از مرگ وی بوده‌است. البته جسد وی نیز به جای دفن در سردابه، در کوه‌های اطراف دفن شده‌است. سبک معماری این بنا به شیوه آذری است.

استان زنجان - قلعه بهستان یا کهن دژ

قلعه بهستان در شهرستان ماه‌نشان استان زنجان قرار دارد و قدمت آن به هخامنشی برمیگردد. کهن‌دژ یکی از 20 قلعه تاریخی شهرستان ماهنشان است که قدمت آن قرن پنجم هجری قمری تخمین زده میشود. به علت شرایط زمانی خاص آن دوره، حاکمان جهت دفاع از خود و مردم اقدام به ساخت این قلعه کرده‌اند. طبقات بالای این قلعه جهت دفاع و طبقات پایین‌تر به عنوان زاغه و محل نگهداری آذوقه مردم مورد استفاده قرار میگرفت.

استان زنجان - رختشویخانه

این محله، قبل از احداث رختشویخانه به‌ خاطر مملو شدن از هرز آبهای سطحی به "باباجمال چوقوری" (گودال باباجمال) معروف بوده است. متولی رختشویخانه توسط اولین رئیس بلدیه وقت شهر زنجان "علی‌اکبرتوفیقی" گمارده شده و استفاده از این محل برای شهروندان جهت شستن رخت اغلب رایگان بوده است.

منبع: تبیان زنجان

استان زنجان - معبد داش کسن

معبد داش کسن (سنگ تراشیده شده) یا اژدها در جنوب شرقی روستای ویر و در ارتفاعات سلطانیه قرار دارد. در معبد علاوه بر استفاده از فناوری که پیامد تکامل سنگ‌ تراشی با ابزار فلزی است. انتخاب این نقطه نسبت به نقاط همجوار بیانگر آشنایی سازنده آن با دانش زمین شناسی و معدن است. در درون این مجموعه، سه غار نسبتا" عمیق در دل کوه کنده شده است که کنده کاریهای زیبایی دارند. از نقشهای این کنده کاریها، دو تصویر اژدها است که به شکل قرینه حک شده اند. در طرفین نقشها، محرابهای زیبایی با طرحهای اسلیمی، گل بوته و مقرنسهای سنگی، کنده کاری شده اند. مجموعه آثار کنده کاری این محل، یادگار هنرمندان چینی است که به فرمان اولجایتو از چین فرا خوانده شده بودند.

استان زنجان - مردان نمکی

بهره‌برداری از یک معدن نمک در فاصله کمی از شهر زنجان به کشف اتفاقی جسدی تاریخی منتهی شد که در عرصه میراث فرهنگی به عنوان یک کشف مهم مطرح شد و توانست بعد از مدت کوتاهی با دوستان نمکی خود به کشف تاریخی در زمینه میراث فرهنگی و گردشگری تبدیل شود. معدن چهرآباد به دلیل داشتن محیط نمکی تنها محوطه باستانی در ایران است که مواد آلی موجود را به خوبی در خود حفظ کرده و سالم نگه داشته است. مواد آلی به دلیل خاصیت فناپذیری زودهنگام در محوطه‌های باستانی به ندرت یافت میشود یا درصورت کشف در شرایط بسیار نا‌مطلوبی به دست میآیند. نتیجه سال یابی کربن 14 بر روی نمونه‌ای استخوانی و پارچه‌ای قدمت مرد نمکی شماره یک را یکهزار و هفتصد سال قبل یعنی اوایل دوره ساسانی تعیین کرد. همچنین بررسیهای بیشتر نشان داد که نیم تنه مکشوفه مربوط به مرد میان سالی بوده که قبل از مرگ ضربه شدیدی بر سر و صورت او خورده است. پیش از کاوش‌های سال‌های 83 و 84 در معدن نمک روستای چهر آباد براساس یافته‌های 12سال پیش تصور این بود که معدن، محل کشته شدن شاهزاده ساسانی یا نماینده هیئت حاکمه اقوام سکایی در سده هشت پیش از میلاد بوده است. با کاوشهای 1383 و 1384 مشخص شد مومیاییهای مکشوفه از معدن چهرآباد، کارگران و معدن کارانی بودند که در نتیجه ریزش معدن و فرو ریختن دیواره‌ها و سقف و تونل‌ها کشته و مدفون شده‌اند. براساس کاوش‌های انجام شده مشخص شد که معدن از حدود اواخر عصر آهن شناسایی شده است. با توجه به آزمایشات سالیابی کربن 14 مشخص شد که مرد نمکی 3، 4 و 5 مربوط به دوره هخامنشی با قدمت حدود دو هزار و سیصد سال و مرد نمکی 1، 2، مربوط به دوره اشکانی و اوایل ساسانی، با قدمت حدود یکهزار و 800 سال قبل بوده است. با شواهد موجود، ریزش تونلهای معدن چهرآباد، دست کم دوبار و با فاصله زمانی حدود 500 سال رخ داده است. نخستین بار در حدود دو هزار و 300 سال پیش و به هنگام فعالیت معدن کاران بخش بزرگی از تونلهای معدن ریزش و در آن مردان نمکی 3، 4 و 5 کشته شده اند و سپس با گذشت حدود 500 یا 600 سال دوباره حادثه‌ای دیگر در معدن نمک رخ داد و در نتیجه آن مردان نمکی 1 و 2 نیز کشته و مدفون شده اند.

منبع: خبرگزاری مهر

استان زنجان - غار زرین رود

غار در ۷۵ کیلومتری جنوب خدابنده در کنار مسیر ارتباطی جاده جدید کبودرآهنگ و در نزدیکی شهر زرین رود واقع شده است. سه دریاچه در غار زرین رود زنجان کشف شده است.

 

غذا، سوغات و صنایع دستی استان زنجان

غذا : از غذاهای محلی استان زنجان می‌توان به رشته – بلاماش (با آرد و روغن درست میشود) قیقناق – کوفده یا کوفته – آغوز یا بلاما – اییردک ( با آرد و شیر درست می‌شود ) –سوزمه : ماست کیسه‌ای – حلوای شیره – فیرنی – قووت . همچنین از انواع آش می‌توان اریشته آشو ( آش رشته ) – بوغدا آشو ( آش گندم) – تورش آشو اشاره کرد  ( آش ترش ) – سوت آشو (شیر برنج ) – قوروت آشو( آش کشک ) یارما آشو ( آش بلغور ) را نام برد . 

سوغات : چاقو ، ملیله ، چاروق ،فرش و گلیم 

صنایع دستی : چاقوسازی ، گلیم بافى ، جاجیم بافی ، چارق دوزی ، سفال گری ، ملیله کارى ، فرش بافى ، فلزکارى ، مسگرى و نقره سازى در شهرستانهاى این استان متداول است. بافت انواع قالى و قالیچه در مناطق مختلف استان رواج دارد ولى بیشترین میزان تولید در منطقه زنجان، ابهر و قیدار دیده میشود.