استان آذربایجان شرقی - ارگ تبریز

ارگ تبریز یا مسجد علیشاه یکی از بلندترین دیوارهای تاریخی کشور و نماد شهر تبریز است. این ارگ در مرکز شهر تبریز و در تقاطع خیابان امام خمینی و فردوسی قرار دارد و فضای پیرامون آن برای برگزاری نماز جمعه مورد استفاده قرار میگیرد(مصلای بزرگ تبریز در این مکان احداث شده‌است). در حال حاضر تنها بخشی از دیوارهای عظیم و محراب بسیار بلند شبستان جنوبی این مسجد بر جای مانده است. این دیوارها متشکل از ایوان طاق ‌پوش و حمال طاقی استوانه‌ای عظیمی بوده، که این فضای بوجود آمده شبستان و عنصر اصلی مسجد علی ‌شاه بوده است. بنای ارگ تبریز باقیمانده مسجدی میباشد که در قرن هشتم هجری توسط تاج الدین علیشاه، وزیر الجایتو ساخته شده است. در محوطه ارگ، آثار ارزشمندی چون مدرسه نجات (یکی از نخستین مدارس ایران) و سالن تئاتر شیر و خورشید قرار داشته است. در زمان عباس میرزای قاجار این بنا به محل قورخانه و مخزن مهمات لشگر تبدیل شد و حصاری دور تا دور آن کشیدند، به همین سبب به این بنا ارگ گفتند. باتوجه به بقایای موجود میتوان گفت ارگ تاریخی تبریز شامل یک ایوان به عرض 30 متر و 15 سانتیمتر، جرز و دیوارهای کناری به ضخامت 10 متر و 40 سانتیمتر، ارتفاع بنا تا خط آغاز طاق استوانه‌ای حدود 25 متر و دهانه محراب آن 38 پا و 69 پله بین دو دیوار از سمت غرب بوده است.