استان فارس - نقش رجب

نقش رجب از آثار مهم دوره ساسانی(226-642 م.) در منطقه فارس و یکی از قدیمی ترین آثار این دوره در سراسر ایران میباشد و در سه کیلومتری شمال تخت جمشید (سمت راست جاده، روبروی راهی که به نقش رستم میرود) در داخل شکافی در کوه واقع شده است. حجاری‌های نقش رجب شامل چهار نقش برجسته تاجگذاری اردشیر بابکان  (احتمالا در 226 م.)، تصویر کرتیر (موبد بزرگ و مقتدر اوایل دوره ساسانی)، نقش شاپور اول (241-272 م.) و تاجگذاری شاپور اول ساسانی میباشد.

نقش برجسته زیر، مراسم تاجگذاری اردشیر بابکان، سرسلسله شاهنشاهی ساسانی را نشان میدهد؛ که اردشیر در حال ادای احترام، حلقه شاهی را از اهورا مزدا که برسم (گیاه مقدس) در دست دارد؛ دریافت میکند. بین اهورا مزدا و اردشیر، نقش دو کودک دیده میشود. نفر سمت چپ احتمالا هرمز اول است که حامل افسر شهریاری میباشد و نفر سمت راست میتواند جانشین یا نمادی از اهورا مزدا باشد. پشت سر شاه، تصویر حجاری شده یکی از بزرگان دوره ساسانی است که در تمام نقش برجسته‌های اردشیر حضور دارد در حالی که مگس‌پرانی بر روی سر سرور خود گرفته و با نشان مخصوص بر روی کلاهش نمودار میباشد و شخصی که دستش را به ادای احترام بالا برده ولیعهد و فرزند اردشیر (شاپور اول ساسانی) میباشد. پشت سر اهورا مزدا، دو نفر از بانوان سلطنتی که به وسیله ستونی از این نقش برجسته مجزا شده‌اند به طور جداگانه مراسم احترام را به جای میآورند. در این مجلس، کتیبه پهلوی آسیب دیده ای در نزدیک نقش اردشیر، حجاری شده که مضمون ترجمه قسمت خوانای آن چنین میباشد: آیین زرتشت از بین رفته بود، من که شاهنشاهم آن را از نو برقرار نمودم.

سمت چپ تصویر بالا، نقش تصویر کرتیر، موبد معروف و مقتدر دوره ساسانی را در حالی که دست راست خود را به ادای احترام بالا برده و به طرز زیبایی حجاری شده؛ نشان میدهد. در این نقش، کتیبه ای به زبان پهلوی که 25 سطر آن خوانا و چند سطر آخر آن محو گردیده به چشم میخورد. کریتر در این کتبه ضمن معرفی خود به تعریف خدماتی که در راه دین زرتشت انجام داده میپردازد. شایان ذکر است این نقش در پشت نقش اردشیر در زمانی بعد از نقش اصلی حجاری شده است.

در تصویر زیر، نقش برجسته شاپور اول ساسانی و اهورا مزدا، هر دو سوار بر اسب، حجاری گردیده و شاپور را در حال گرفتن حلقه شهریاری از دست اهورا مزدا نشان میدهد که متاسفانه صورت های این نقوش به شدت آسیب دیده‌اند. اسبها روبروی هم در حالی که دستان خود را بالا گرفته‌اند، زیبایی خاصی به این مجلس میدهند.

نقش زیر، شاپور اول سوار بر اسب و 9 نفر از بزرگان سلطنتی را که پشت سر وی ایستاده اند نشان میدهد که علامت خاندان های بزرگ و اسپهبدان بر روی کلاه سه نفر از این 9 نفر نمودار میباشد. نخستین فرد ایستاده در پشت سر اسب شاپور، هرمز اول ساسانی (272-273 م.) میباشد که با نشانه جانشین شاهی که بر روی کلاهش دیده میشود، معرفی میگردد.

برگرفته از سایت آنوبانینی