آب انبارهای ایران

آب انبار، برکه، حوض، مصنعه و نامهای مشابه دیگر، مخازن آب زیرزمینی هستند که برای رفع نیاز مردم به آب شرب در بیشتر مناطق ایران و بعضی کشورهای دیگر ساخته میشده است. آب معمولاً در فصول بارندگی ذخیره شده و در تابستان بکار میرود. نحوه ساخت آب انبار، تصفیه و عایق بندی آن با اصول مهندسی و علمی مطابقت دارد. برای تصفیه از روشهای فیزیکی و شیمیایی استفاده میشود. ته نشین شدن مواد زاید، اضافه کردن حجم مشخصی از نمک به منظور تجزیه آن و میکروب کشی توسط کلر آزاد شده، استفاده از ترکیبات آهکی جهت گندزدایی و استفاده از کیسه‌های زغال به منظور بو گیری از جمله این روش‌هاست. از معروفترین آب‌انبارها آب‌انبار شش‌بادگیری و آب‌انبار تکیه امیرچقماق در شهر یزد و سردار بزرگ، بزرگ‌ترین آب انبار تک گنبدی ایران در قزوین و آب انبار کل درشهرستان گراش فارس است. از آب انبارهای قزوین که مورد بازدید گردشگران قرار میگیرند میتوان آب انبارهای سردار بزرگ، حاج کاظم، سردار کوچک، مولا وردیخانی، زنانه بازار و مسجد جامع را نام برد. یکی از کهن‌ترین نمونه‌های آب انبار در ایران و در کنار محوطه چغازنبیل، مربوط به دوران تمدن ایلام است. در استانهای قم، سمنان، اصفهان، بوشهر، هرمزگان، فارس، خوزستان و... نیز آب انبارهای زیبای زیادی به یادگار مانده است. اختلاف آب انبارهای جنوب با آب انبارهای سایر نقاط ایران در منبع آب است در سایر نقاط ایران بیشتر، آب قنات یا رودخانه و چاه را در آب انبار ذخیره یا تصفیه میکنند ولی در جنوب ایران، آب باران را در آب انبار ذخیره میکنند و نیز اینکه در آب انبارهای جنوب پله و شیرآب به شکل آب انبارهای دیگر مرسوم نیست. برخی از آب انبارها دارای دو راه پله هستند یکی برای مسلمانان و دیگری برای زرتشتیان مانند آب انبار معروف ریگ در یزد. برای سالم نگهداشتن آب و خنک کردن آن، بر فراز منبع آب به صورت معمول بادگیرهایی اجرا میکنند تا جریان هوا را در آن برقرار سازد. وجود بادگیرهای متعدد یک دهانه و چند دهانه در بالای برخی از انبارهای آب به این دلیل است که تا از هر سو که باد میوزد، از آن بهره گیری شود و به طور دائم جریان هوا به ‌وسیله بادگیرها در منبع برقرار باشد.