چشمه‌ای است در مجاورت روستایی به همین نام که در 10 کیلومتری چلگرد واقع شده است. در نزدیکی این چشمه دشت لاله‌های واژگون قرار دارد. این چشمه یکی از سرشاخه‌های اصلی رودخانه زاینده رود است و بر اساس بررسیهای بعمل آمده آب این چشمه از لحاظ املاح و مواد معدنی بسیار غنی است.
قلعه بهستان در شهرستان ماهنشان استان زنجان قرار دارد و قدمت آن به هخامنشی برمیگردد. کهن‌دژ یکی از 20 قلعه تاریخی شهرستان ماهنشان است که قدمت آن قرن پنجم هجری قمری تخمین زده میشود. به علت شرایط زمانی خاص آن دوره، حاکمان جهت دفاع از خود و مردم اقدام به ساخت این قلعه کرده‌اند. طبقات بالای این قلعه جهت دفاع و طبقات پایین‌تر به عنوان زاغه و محل نگهداری آذوقه مردم مورد استفاده قرار میگرفت.
ظاهرا ساختمان روی قلعه برای کاطم خان و یارانش ساخته شده است. همچنین گفته شده کاظم داشی از مبارزین محلی بر ضد روسها و قوای همراه (که قصد گرفتن منطقه را در جنگ جهانی اول داشتند) مردم را با قایقهایی که ساخته بود به این جزیره میبرد و جزیره به خاطر قدردانی به نامش نام گذاری شده است.
این کوه در جاده رامهرمز به سمت رود زرد و در مسیر خیجه و ماماتین بعد از روستای گنبد لران، قرار دارد و از گذشته‌های دور تا کنون شبانه روز می‌سوزد، مردم محلی به این کوه " تشکوه " میگویند. به گفته کارشناسان زمین شناسی دلیل شعله ور شدن آتش کوه، گوگرد موجود در زمین و متصاعد شدن گاز طبیعی از عمق زمین به سطح است. گازهای هیدرکربوری از لایه های مختلف زمین عبور میکنند و از هر شکافی در سطح زمین به بیرون شعله ور میشوند به طوری که در شب، نور سوختن این گاز بیشتر دیده میشود. در مجاورت تشکوه به دلیل وجود گاز متصاعد شده در هوا نمیتوان آتش دیگری روشن کرد.
این جشن، مراسمی بسیار کهن است. در منابع تاریخی آمده است: پیر روحانی از مغان زرتشت (روحانیون زرتشتی) به نام پیر شالیار نزد مردم اورامان بسیار محترم است و کتابش را به بیگانگان نشان نمیدهند و کلماتش به جای ضرب المثل به کار میرود. جشن بزرگ مردم اورامان در بهمن ماه که سال روز ازدواج اوست برگزار میشود. این مراسم هر سال در همین ماه در آغاز چله کوچک،در سه مرحله و طی سه هفته انجام میشود. در نخستین هفته ماه گردوهایی که از باغ پیر شالیار چیده شده، برای اهالی ارسال میشود و به این ترتیب اهالی از شروع مراسم با خبر میشوند. در دومین مرحله مراسم که شب چهارشنبه بعد آغاز میشود، بچه‌های روستا بیش از طلوع آفتاب به پشت بام میروند و با خواندن اشعار و گرفتن هدایایی از اهالی، خبر از برآمدن خورشید و آغاز مراسم قربانی میدهند. با طلوع نخستین اشعه آفتاب، نوبت ذبح گوسفندان و گاوهای قربانی که نذر مردم است فرا میرسد. پس از تقسیم گوشتهای قربانی در بین اهالی، شب هنگام همه مردان در خانه پیر جمع شده، گروه گروه در جایگاه مخصوص طایفه خود مینشینند و برای تبرک رشته تسبیح چوبین دانه درشت و تخته گیوه بر جای مانده از پیر را میبوسند. سپس مراسم نواختن دف و گفتن ذکر آغاز میشود. در سومین جمعه همین ماه، مردان نان‌هایی را که به شکل قرص‌های طلایی رنگ از آرد و گندم و مغز بادام کوبیده تهیه شده و با گیاهان خشک چون ریحان و سیاه دانه تزیین شده است، بر سر مزار پیر شالیار میبرند و پس از جمع شدن بر سر مزار پیر، نان‌ها را روی هم میریزند آنها را خرد کرده با ماست بین حاضران تقسیم میکنند.
این محله، قبل از احداث رختشویخانه به خاطر مملو شدن از هرز آبهای سطحی به "باباجمال چوقوری" (گودال باباجمال) معروف بوده است. متولی رختشویخانه توسط اولین رئیس بلدیه وقت شهر زنجان "علی‌اکبرتوفیقی" گمارده شده و استفاده از این محل برای شهروندان جهت شستن رخت اغلب رایگان بوده است.
منبع: تبیان زنجان
خانه زینت الملوک در ضلع غربی نارنجستان قوام، عمارتی زیبا قرار دارد که به دلیل سکونت خانم زینت‌الملوک قوامی، دختر قوام‌الملک چهارم، به این نام معروف است. این عمارت که به فاصلهٔ یک کوچه با خانه قوام قرار دارد و به وسیلهٔ یک راه زیرزمینی با آن در ارتباط است، در حقیقت اندرونی خانهٔ قوام و محل رفت و آمد محارم بود.
نقش رستم یکی از مهمترین آثار باستانی ایران است که آثار مهمی را از دوران عیلامی، هخامنشی و ساسانی در خود جای داده است. بر سینه این کوه مقبره‌های بسیار عظیمی بجای مانده‌اند. از راست به چپ، این قبور منسوب به خشایارشا، داریوش کبیر، اردشیر اول و داریوش دوم میباشد. در آرامگاه داریوش اول، سنگ نوشته‌های بزرگی به خط میخی وجود دارد که حاوی نیایش و مضامین مذهبی است. داریوش اول، نام کشورها و سرزمینهای تابع خود و اندرزهای معنوی فراوانی را در این نوشته ها برشمرده است. این آثار در 3 کیلومتری تخت جمشید و در کنار جاده جدید شیراز-مرودشت واقع شده است.
در
پایین کوه هم آثار بسیار زیبایی از دوران ساسانی حجاری شده که به ترتیب از راست به
چپ عبارتند از:
- فضای خالی بزرگ حجاری نشده ای که به چشم میخورد شاید به
منظور حجاری حوادث تاریخی اواخر دوران ساسانی تهیه گردیده بوده، اما فرصت اتمام آن
به دست نیامده است.
- تاجگذاری نرسی (294-304 میلادی) پسر شاپور اول ساسانی که حلقه شهریاری را از آناهیتا، خدای آب (شاپور دختک، همسر نرسی) دریافت میکند.
- نقش نشان دهنده پیروزی بهرام دوم (273-294 میلادی) بر دشمن خویش میباشد.
- مجلل ترین و پرافتخارترین نقش دوران ساسانی است، نشانگر شکوه و بزرگی شاپور اول (239-270 میلادی) شاه ایران میباشد که والرین امپراطور روم در مقابل او زانوی تسلیم بر زمین زده است.
- نقش نشانگر پیروزی هرمز دوم (302-309 میلادی) بر دشمن خویش است. در بالای این نقش آثار حجاری دیگری دیده میشود.
- تصویر شاپور دوم (309-379 میلادی)
- نقش مربوط به زمان عیلامیان (700 قبل از میلاد) و نقش بهرام دوم (274-294 میلادی)
همراه با خاصان و نزدیکان بر روی نقش عیلامی حجاری شده است. در هر دو طرف نقش بهرام
هنوز آثاری از نقش عیلامی دیده میشود.
- آخرین نقش متعلق به تاجگذاری اردشیر
بابکان (224-239 میلادی) اولین پادشاه ساسانی است که حلقه شهریاری را از اهورامزدا
دریافت میدارد.
از دیگر آثار موجود در نقش رستم، بنای سنگی موزون و استواری است
که کعبه زرتشت نامیده میشود و از مهمترین آثار منحصر به فرد عهد هخامنشی به شمار
میآید. درباره این بنا نظرهای مختلفی وجود دارد.
در نقش رستم آثار دیگری همچون
چاه آب و دو آتشدان سنگی مربوط به عصر ساسانیان به چشم میخورد.
منبع:
آنوبانینی
روزگار بهره‌گیری از نیروی باد روشن نیست، اما به گواهی بسیاری از محققان داخلی و خارجی، ایرانیان اولین ملتی بودند که باد را مهار کردند و از آن به عنوان محرکه آسیاب و چرخ چاه بهره گرفتند. همزمان با موفقیت بزرگ انسان در زمینه فناوری تبدیل حرکت یکسویه آب به حرکت چرخشی سنگ آسیاب، ایرانیان توانستند از نیروی باد برای به حرکت درآوردن سنگ آسیاب و بیرون کشیدن آب از چاه بهره بجویند. اولین آسیابهای بادی در منطقه‌ای از سیستان (سکستان) تا قهستان (کوهستان) و در چند هزار سال پیش ساخته شد. سرزمین سیستان و دشت خواف باد معروف 120 روزه‌ای دارد که به طور قطع همین امر مردم منطقه را به فکر بهره‌گیری از این نیرو انداخته و موجب اختراع آسیای بادی در دور دست تاریخ در این بخش از سرزمین ایران شده است. بادهای هرات از اردیبهشت ماه تا مردادماه جریان دارد. میتوان فرض کرد که مبدأ وزش این باد از پامیر است که در مرز ایران و افغانستان ظاهر میشود و سریعترین جریان آن در سیستان است. حدود 10 قرن پیش، اختراع و پیدایش آسیاب بادی در سیستان این منطقه را زبانزد و شهره عالم نمود. به روایت مورخین آسیاب بادی از ایران و از افغانستان - هند - چین به اسپانیا و فرانسه و پرتغال رفت و تنها در ساخت آن تغییراتی حاصل شد. با این ابتکار سیستان که از آن به عنوان انبار غله کشور یاد میشد به سرزمین آسیابهای بادی مشهور گشت.
منبع: sistaniha
بُرْقَع یا بُرْقُوع، در اصل عربی است و در متون کهن عرب، چون دیوان متنبّی و ابوالعلاء معرّی و صحاح جوهری، به معنای جهاز ستور و رویْبند زنان عرب بکار رفته است. ایرانیان، برقع را به معنای مطلقِ روبند بکار میبرند. از قرن ششم، کلمة برقع در اشعار تغزّلی بویژه در تشبیهات و استعاره‌ها، بیشتر به معنای روبند زنان آمده است. نحوة دوخت و تزیین و چگونگی پوشیدن برقع (به معنای روبند زنان) در سرزمینهای اسلامی و در زمانهای مختلف، بسیار متنوّع بوده است. امروزه نیز زنان بلوچ و عرب زبان ایران در سواحل و جزایر خلیج فارس از برقعهای سیاه، قرمز، نارنجی و طلایی استفاده میکنند. برقع قرمِز زنان بلوچ مستطیل است و برای چشمها دو مستطیل کوچک باز کرده اند. این برقع تمام پیشانی را تا روی بینی میپوشاند. زنان روستایی میناب برقع مشکی دارند که دور آن نوار قرمز دوخته میشود. زنان قشم و بندرعباس نیز برقع مشکی بر چهره میبندند که به آن بُرکه میگویند. قسمت بالای آن ابروان را میپوشاند و یک خط مستقیم یا منحنی از پایین بینی به بالای گوشها به جانب نوار بالای برقع میرود. پارچه این برقع، مشکی و با نیل رنگ شده است.
منبع: دانشنامه جهان اسلام
