استان فارس - آبشار فدامی

عرض آبشار شیرین فدامی که روزگاری به 800 متر بوده و عریضترین آبشار طبیعی ایران محسوب میشده به دلیل خشکسالی و استفاده بی‌رویه کشاورزان بالادست اکنون به 200 متر رسیده است. راه دسترسی آبشار خاکی است که در سالهای اخیر به همت شهرداری فدامی تسطیح شده است. ارتفاع آبشار شیرین بین 12 تا 20 متر و ارتفاع آن از سطح دریا 900 متر است. رودخانه دائمی ایجاد شده از آبشارهای فدامی حدود 2 هزار هکتار از نخلستان‌های پایین دست را آبیاری میکند. یکی از وی‍ژگی‌های آبشار فدامی وجود چهار نوع آب شور و شیرین و سرد و گرم است که در فاصله 20 متری آبشار شیرین با یکدیگر مخلوط میشوند و استخر طبیعی زیبایی با آبی شفاف را برای بازدیدکنندگان پدید میآورند. ساکنان محلی و بازدیدکنندگان از آبشارهای فدامی در استخرهای طبیعی ایجاد شده از آب این آبشارها شنا و لحظات خوشی را در کنار خانواده سپری میکنند. ارتفاع آبشار شور فدامی که در بالادست آبشار شیرین واقع شده، 10 تا 15 متر است و برای بازدید از آن باید حدود یک کیلومتر راه را پیاده طی کرد. سرچشمه آبشار شور فدامی در 500 متری آن است و وجود نخلهای خودرو در کنار آبشار شور به زیبایی آن افزوده است. سرچشمه آبشار شیرین فدامی در یک کیلومتری آن است که از دل کوه بیرون آمده و علاوه بر آبشار، آب آشامیدنی ساکنان شهر فدامی و روستاهای مرز و بستان را تامین میکند. آبشارهای شور و شیرین فدامی در هشت کیلومتری شمال غربی شهر فدامی و در فاصله 135 کیلومتری جنوب شرقی شهر داراب واقع شده است. منبع: فارس نیوز

استان فارس - تنگ چوگان

تنگ تاریخی چوگان در 23 کیلومتری شهر کازرون و روبروی شهر باستانی بیشاپور واقع شده و رودخانه شاپور در آن روان است. این تنگ طبیعی و تاریخی در کنار ویرانه‌های شهر تاریخی بیشاپور قرار دارد و دارای 3 روستا است که عبارتند از روستای تنگ چوگان بالا، تنگ چوگان پایین، تنگ چوگان وسطا. راه اصلی برای رسیدن به غار از تنگ چوگان علیا (روستای کشکولی) میگذرد. در این تنگه ۶ نقش برجسته کنده شده که تقریبا همگی نزدیک به ورودی آن و در فاصله‌ای کمتر از ۵۰۰ متر از شهر باستانی بیشابور قرار دارند. اگر از سمت بیشابور به این تنگه وارد شوید ۴ عدد از این نقش برجسته‌ها در شمال و سمت چپ و دو تای دیگر در جنوب و سمت راست قرار دارند. اولین نقش برجسته که بزرگترین و شلوغ ترین نقش برجسته است نقشی مربوط به جشن پیروزی شاپور اول بر امپراطوری روم است. در این نقش برجسته ۱۱۵ پیکر دیده میشود که از این نظر رکورددار نقش برجسته‌های ایرانی به شمار میآید.

دومین نقش برجسته مربوط به پیروزی بهرام دوم بر اعراب بیابانگرد میباشد. در این نقش برجسته بهرام سوار بر اسب در سمت چپ نقش قرار داشته و اعراب در حال راهنمایی توسط سرداران ایرانی بمنظور پیشکش اسب و شتر در مقابل او دیده میشوند.

سومین نقش برجسته که کاملترین و زیباترین نقش برجسته زمان ساسانی بشمار میآید مراسم دریافت فر ایزدی (حلقه شهریاری) توسط بهرام اول از اهورامزدا را به تصویر کشیده است.

نقش برجسته چهارم صحنه پیروزی بهرام دوم بر یاغیان را به تصویر کشیده است. در این نقش پادشاه در مرکز نقش نشسته بر تخت و بصورت روبرو به تصویر کشیده شده است در حالیکه در سمت راست او سربازان و سرداران ایرانی به احترام ایستاده و اسرا و یاغیان در سمت چپ توسط سربازان ساسانی به حضور شاه آورده میشوند.

نقش برجسته پنجم که در سمت راست تنگه واقع شده و سالمترین نقش برجسته در میان نقوش 6 گانه است نیز به پیروزی شاپور بر دولت روم اختصاص دارد. ششمین و آخرین نقش برجسته که آنهم در سمت راست تنگه و دقیقا در کنار جاده واقع شده است متاسفانه بیشترین آسیب را در طی زمان دیده و قسمتهای بالای آن تقریبا از بین رفته است. در این نقش برجسته مراسم دریافت فر‌ایزدی (حلقه شهریاری) توسط شاپور اول از اهورامزدا و همچنین پیروزی وی در جنگ با رومیان به تصویر کشیده شده است. در این نقش، زیر سم اسب اهورامزدا، اهریمن و زیر پای اسب شاپور، گردیانوس، امپراطور کشته شده، لگدمال میشوند. فیلیپ نیز جلوی اسب شاه زانو زده و تقاضای صلح و بخشش دارد. منبع: همشهری

استان فارس - شهر باستانی بیشاپور

بیشاپور یکی از شهرهای باستانی ایران در 25 کیلومتری غرب کازرون است که در زمان ساسانیان ساخته شده، بیشاپور با 200 هکتار وسعت از شهرهای مهم آن زمان بوده و اهمیت ارتباطی داشته، این شهر از قدیمی ترین شهرهایی بوده که تاریخچه ساخت آن به صورت مکتوب در سنگ نوشته‌ای موجود است. این شهر دارای طراحی و مهندسی ویژه آن روزگار بوده و در کتابهای تاریخی نام این شهر با عنوانهای بیشاپور، بیشابور، به شاپور، بیشاور و "به اندیوشاپور" ضبط شده است. شهر بیشاپور مرکز ایالت و کوره اردشیر خوره بوده و تا قرن هفتم هجری آباد و مسکونی محسوب میشده اما پس از آن ویران شده که البته گنجینه‌ای از آثار ارزشمند ساسانی مانند معبد آناهیتا به شمار میرود. بیشاپور به سال 266 میلادی و به دستور شاپور اول ساخته شده است، پس از پیروزی شاپور بر والرین امپراتور روم، وی دستور داد که در ناحیه ای خوش آب و هوا بر سر راه تخت جمشید به تیسفون شهری بنا کنند و نام خود را بر این شهر نهاد. شهر بیشاپور با روش مهندسی یونانیان که توسط هیپوداموس ابداع شده بود در زمینی مستطیلی به گونه ای طراحی شده که چهار دروازه و دو خیابان آن یکدیگر را قطع میکردند. این شهر را میتوان در ردیف بزرگترین شهرهای دوره ساسانی دانست که با زیباترین و ثروتمندترین شهرهای دنیای متمدن آن روزگار، مانند انطاکیه و بیزانس، شهرهای زیبای روم شرقی، رقابت داشته و به حق میتوان این مجموعه تاریخی را تخت جمشید عصر ساسانی به شمار آورد. شهر بیشاپور از دو بخش اصلی تشکیل شده‌است: 1- ارگ سلطنتی شامل آثار شاخصی مانند معبد آناهیتا، تالار تشریفات شاپور، ایوان موزائیک، کاخ به والرین. 2- منطقه عامه نشین شامل خانه‌های مسکونی، گرمابه، کاروانسرا و بازار. بیشاپور توسط کوه، رودخانه، دیواره‌های قلعه و خندق محافظت میشده‌است. برخی تک اثرهای به جای مانده از شهر باستانی بیشاپور عبارتند از: معبد آناهیتا، کاخ والرین، ایوان موزائیک و ستونهای سنگ یادبود بیشاپور.

معبد آناهیتا

ستونهای سنگ یادبود بیشاپور

استان فارس - نقش رجب

نقش رجب از آثار مهم دوره ساسانی(226-642 م.) در منطقه فارس و یکی از قدیمی ترین آثار این دوره در سراسر ایران میباشد و در سه کیلومتری شمال تخت جمشید (سمت راست جاده، روبروی راهی که به نقش رستم میرود) در داخل شکافی در کوه واقع شده است. حجاری‌های نقش رجب شامل چهار نقش برجسته تاجگذاری اردشیر بابکان  (احتمالا در 226 م.)، تصویر کرتیر (موبد بزرگ و مقتدر اوایل دوره ساسانی)، نقش شاپور اول (241-272 م.) و تاجگذاری شاپور اول ساسانی میباشد.

نقش برجسته زیر، مراسم تاجگذاری اردشیر بابکان، سرسلسله شاهنشاهی ساسانی را نشان میدهد؛ که اردشیر در حال ادای احترام، حلقه شاهی را از اهورا مزدا که برسم (گیاه مقدس) در دست دارد؛ دریافت میکند. بین اهورا مزدا و اردشیر، نقش دو کودک دیده میشود. نفر سمت چپ احتمالا هرمز اول است که حامل افسر شهریاری میباشد و نفر سمت راست میتواند جانشین یا نمادی از اهورا مزدا باشد. پشت سر شاه، تصویر حجاری شده یکی از بزرگان دوره ساسانی است که در تمام نقش برجسته‌های اردشیر حضور دارد در حالی که مگس‌پرانی بر روی سر سرور خود گرفته و با نشان مخصوص بر روی کلاهش نمودار میباشد و شخصی که دستش را به ادای احترام بالا برده ولیعهد و فرزند اردشیر (شاپور اول ساسانی) میباشد. پشت سر اهورا مزدا، دو نفر از بانوان سلطنتی که به وسیله ستونی از این نقش برجسته مجزا شده‌اند به طور جداگانه مراسم احترام را به جای میآورند. در این مجلس، کتیبه پهلوی آسیب دیده ای در نزدیک نقش اردشیر، حجاری شده که مضمون ترجمه قسمت خوانای آن چنین میباشد: آیین زرتشت از بین رفته بود، من که شاهنشاهم آن را از نو برقرار نمودم.

سمت چپ تصویر بالا، نقش تصویر کرتیر، موبد معروف و مقتدر دوره ساسانی را در حالی که دست راست خود را به ادای احترام بالا برده و به طرز زیبایی حجاری شده؛ نشان میدهد. در این نقش، کتیبه ای به زبان پهلوی که 25 سطر آن خوانا و چند سطر آخر آن محو گردیده به چشم میخورد. کریتر در این کتبه ضمن معرفی خود به تعریف خدماتی که در راه دین زرتشت انجام داده میپردازد. شایان ذکر است این نقش در پشت نقش اردشیر در زمانی بعد از نقش اصلی حجاری شده است.

در تصویر زیر، نقش برجسته شاپور اول ساسانی و اهورا مزدا، هر دو سوار بر اسب، حجاری گردیده و شاپور را در حال گرفتن حلقه شهریاری از دست اهورا مزدا نشان میدهد که متاسفانه صورت های این نقوش به شدت آسیب دیده‌اند. اسبها روبروی هم در حالی که دستان خود را بالا گرفته‌اند، زیبایی خاصی به این مجلس میدهند.

نقش زیر، شاپور اول سوار بر اسب و 9 نفر از بزرگان سلطنتی را که پشت سر وی ایستاده اند نشان میدهد که علامت خاندان های بزرگ و اسپهبدان بر روی کلاه سه نفر از این 9 نفر نمودار میباشد. نخستین فرد ایستاده در پشت سر اسب شاپور، هرمز اول ساسانی (272-273 م.) میباشد که با نشانه جانشین شاهی که بر روی کلاهش دیده میشود، معرفی میگردد.

برگرفته از سایت آنوبانینی

استان بوشهر - گور دخمه های باستانی سیراف

دخمه‌های باستانی سیراف در ارتفاعات مشرف بر دامنه کوههای سیراف قرار دارند و به احتمال زیاد گودالهای حفر شده، در ابتدا به منظور جمع آوری آب ایجاد شده‌اند و آنچه که بعدها توسط افرادی (احتمالاً متنفذ و متمول و نیز شاید توسط عموم و بدلیل رخداد حوادث غیر مترقبه همچون زلزله و یا بیماری طاعون و نیاز به دفن سریع مردگان) مورد استفاده بعنوان گورهای فردی یا خانوادگی شده پس از احداث اولیه اینان صورت گرفته‌است. پیدا شدن استخوان و آثار مردگان درون برخی از این حوضچه‌ها نه تنها منکر سیستم استحصال و ذخیره آب نمیباشد بلکه با دقت بر گورهای یافته شده و وجود لایه‌ای از قشر نفوذ ناپذیر ساروج درون حوضچه‌های استفاده شده به عنوان قبر، به نکاتی موید روش تأمین آب در شهر باستانی سیراف پی برده میشود.

استان فارس - نقش برجسته تنگ قندیل

نقش برجسته تنگ قندیل مربوط به دوره ساسانیان است. نقش قندیل در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال غربی کازرون و در فاصله یک کیلومتری روستای قندیل واقع شده است. این نقش برجسته، صحنه ازدواج شاپور اول ساسانی با ملکه آذر آناهیتا را نشان میدهد. در پشت سر شاپور نقش موبد موبدان (کرتیر) حجاری شده است.

استان فارس - فیروز آباد - کاخ اردشیر بابکان

اردشیر بابکان پس از پیروزی بر اردوان پنجم در نزدیکی شهر گور در مجاورت برکه‌ای بزرگ، یکی از مهمترین و باارزش ترین بناهای دوره ساسانی را با استفاده از مصالح سنگ و گچ ساخت. ساختار اصلی کاخ ارشیر سه بخشی است که شامل یک ایوان رفیع که چهار تالار بزرگ بر آن عمود شده اند. این قسمت از طریق پلکانی با برکه مرتبط میشده است. سه تالار گنبددار در پشت این بخش که با یکدیگر و ایوان و تالارها ارتباط دارد ایجاد گردیده است. فضای داخلی دارای تزئینات گچبری با الگوگیری از نمونه‌های هخامنشی است. بالای گنبدها نیز باز است. بخش سوم نیز شامل یک حیاط با دو ایوان و تالارهایی در اطراف است که به نظر میرسد ورودی اصلی بنا در این قسمت قرار داشته است. نمای خارجی بنا دارای نیم ستونهای تزئینی گچی زیبایی است.

استان فارس - چشمه و دریاچه شش پیر

60 کیلو متر بعد از شیراز سمت راست قبل از ورود به شهر سپیدان تابلویی توجه را به خودش جلب میکند که نوشته شش پیر. اولین روستا با چشم انداز زیبا که گذر میکنی برشنه است.این چشمه که در ۸ کیلومتری شمال روستای برشنه از توابع بخش همایجان قرار دارد، از میان شکافهای کوه به طور معجزه آسایی به آرامی بیرون میآید چندمتر پایین تر از سرچشمه رودخانه ای خروشان به راه میافتد که هر تازه واردی را انگشت به دهان از این نعمت خداوند شاکر مینماید حکایت چشمه شش پیر و دریاچه کوچک آن را به شش پیر طریقتی نسبت میدهند روزگاری در کنار این چشمه زندگی میکردند و در کنار همین رود جام حیات را سر کشیدند. چشمه بلندی که از شکاف کوههای زاگرس سرچشمه میگیرد و چندین متر جلوتر، به دریاچه شش پیر میریزد. اما افسانه ها به همین جا ختم نمیشوند. مردم محلی معتقدند که دریاچه شش پیر مثل یک دهان بلعنده آب را میبلعد و فرو میبرد. به همین دلیل، هیچ شناگری از این آب زنده بیرون نخواهد آمد. چشمه شش پیر با آب زلال و گوارایی که دارد، مهمترین و پر آب ترین منبع آب سطحی دائمی در استان فارس است. اگر پای صحبت محلی ها بنشینید، برایتان افسانه های زیادی خواهند گفت از پادشاهانی که برای انتقال آب این چشمه و دریاچه به محل سکونتشان، چه کارها که نکرده اند و چه غلامانی که برای انجام فرمان شاهی هلاک نشده اند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید نام قدیمی این رودخانه رتین بوده و در دوره قاجاریه به شش پیر تغییر پیدا کرده است. در حدود 200 متری چشمه شش پیر، در دل کوه نوشته ای حکاکی شده که حکایت از گذر و توجه پادشاهان قاجار به این چشمه و دریاچه دارد. شش پیر این روزها نه تنها به دلیل جاذبه های طبیعی چشمگیرش تبدیل به یک مکان گردشگری شده، بلکه با ماهی های کم نظیر و بزرگی که دارد، یک سایت غنی ماهیگیری برای گردشگران ماهیگیر هم به شمار میرود.

منبع: anobanini

استان فارس - مجموعه پاسارگاد

مجموعه پاسارگاد مجموعه‌ای از آثار باستانی برجای مانده از دوران هخامنشی است که در ۱۳۵ کیلومتری شمال شیراز در منطقهٔ پاسارگاد استان فارس واقع شده‌است. این مجموعه دربرگیرندهٔ ابنیه‌ای چون کاخ دروازه، پل، کاخ بار عام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آب‌نماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، استحکامات دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری، آرامگاه کوروش بزرگ، محوطهٔ مقدس و تنگه بلاغی است. مهمترین اثر مجموعهٔ پاسارگاد، بنای آرامگاه کوروش کبیر است که پیشتر مشهور به «مشهد مادر سلیمان» بود. در سال ۱۸۲۰ پس از پژوهشهای باستان شناسی، هویت اصلی بنا به عنوان آرامگاه کوروش کبیر مشخص شده است. خزانهٔ آرامگاه، در بالاترین نقطه، شکل یک خانهٔ شیروانی ساده با یک ورودی کوچک در غرب را دارد. تا حدود صد سال پیش باور بر این بود که این بنا آرامگاه مادر سلیمان باشد و در دورهٔ اتابکان در زمان آل بویه با استفاده از ستون های باقی مانده از کاخ های باستانی مسجدی با نام «مسجد اتابکی» در گرد آن ساخته و یک محراب کوچک در خزانهٔ آرامگاه کنده*کاری شد. در دههٔ ۱۹۷۰ بقایای مسجد پاکسازی شده و تکه های تاریخی به نزدیکی مکان های اصلی شان بازگردانده شدند. پس از کشته شدن کوروش در جنگ با سکاها یا ایرانیان شمالی، جسد وی را مومیایی کرده و درون تختی از زر نهاده و اشیای مهم سلطنتی و جنگی او را در کنار وی گذارده بودند. به گزارش مورخان زمان اسکندر وقتی اسکندر به پاسارگاد آمد و از مقبره کوروش که در میان باغی بزرگ قرار داشت دیدن کرد به آریستوبولوس دستور داد درون مقبره را تزیین کند. آریستوبولوس در درون مقبره تابوتی زرین, یک میز و تعدادی ظروف زرین و سلاحهای گرانقیمت و لباسهای شخص کوروش و کلیه جواهراتی را که زمانی به دست می کرد یا به خود می آویخت مشاهده کرد. این آرامگاه در آن زمان توسط تعدادی مغ محافظت می شود اما در زمان اسکندر مورد دستبرد قرارگرفت و کلیه اشیاء گرانقیمتش به سرقت رفت. در شیب سقف آرامگاه دو حفرهٔ بزرگ وجود دارد که برای سبک کردن سنگها و کم کردن از بار سقف ایجاد شده است و برخی اشتباها، جای نگهداری کالبد کوروش و همسر وی دانسته‌اند. آرامگاه کوروش در همه دوره هخامنشی مقدس به شمار می آمده این امر باعث گردیده که در دوران اسلامی هم این تقدس حفظ شود، اما تعبیر اصلی بنا دیگر مشخص نبوده است و از سوی دیگر مردم هم ساختن بناهای با عظمت سنگی را خارج از قوه بشری می دانسته اند و به حضرت سلیمان که دیوان را برای کارهای دشوار در خدمت داشته است، نسبت میداده‌اند. به همین جهت آرامگاه کوروش را هم از بناهای آن حضرت میشمردند و آن را به مادر او نسبت میدادند و «مشهد مادر سلیمان» میخواندند.

منبع: مرجع معماری ایران

آرامگاه کوروش

در شمال غربی کاخ بارعام و شمال شرقی بوستان پاسارگاد، بقایای کاخی واقع شده است که مختصات یک بنای مسکونی را دارد به همین دلیل به " کاخ نشیمن" یا " کاخ اختصاصی" شهرت دارد. تا آغاز سده بیستم چون تنها یک جرز سنگی از این کاخ بیرون از خاک بود، آن را "کاخ جرزدار" نیز مینامیدند.

کاخ اختصاصی

کاخ بار عام

 آرامگاه کمبوجیه

کاروانسرای مظفری

استان هرمزگان - جاذبه‌های جزیره قشم

در میان معانى که برای "قشم" آمده، «طبیعت» به خاطر زیباییهاى طبیعى و بهشت‌گونه جزیره قشم و نیز «آبراهه» به سبب وجود مسیل و آبراهه‌هاى بسیار که بر اثر ریزش بارانهاى سیل‌آسا و کوتاه مدت و یا در نتیجه دخالت انسان‌ها در جزیره به وجود آمده است، بیشتر مناسب جزیره قشم امروزى است. جزیره قشم، بزرگترین جزیره در ایران و منطقه خاورمیانه با یک هزار و پانصد مترمربع وسعت که از 22 کشور مستقل جهان بزرگتر است. این جزیره که شباهت زیادی به کلید دارد از سه بخش شامل مرکزی، هرمز و شهاب و هفت دهستان تشکیل شده که بیش از ‪ ۶۵‬روستا را در خود جای داده است. مردم این جزیره به لهجه‌ای از زبان پارسی صحبت میکنند و انتخاب اسامی مانند دیرستان، رمکان، درگهان، رمچاه و گورزین برای شهرها و روستاها یادآور علاقه و توجه به فرهنگ و تمدن دیرپای ایران زمین است. طول این جزیره ‪ ۱۳۵‬کیلومتر و میانگین عرض آن ‪ ۱۰‬کیلومتر است. از مهمترین ویژگیهای جزیره ‪ ۱۰۷‬هزار نفری قشم، نزدیکی به تنگه مهم و استراتژیک هرمز است که برای منطقه و جهان از حساسیت خاصی برخوردار است.

جاذبه های طبیعی:

-  ژئوپارک قشم
-  دره ستاره ها
-  جنگل های دریایی حرا
-  تنگه شگفت انگیز چاهکو
-  غار های نمکی نمکدان
-  انجیر معابد
-  دوکوهک؛ زیستگاهی امن برای پرندگان خاورمیانه
-  بام جزیره
-  کاسه سلخ

آثار تاریخی قشم:

غارهای خربس
به فاصله 10 کیلومتر از شهر قشم (در جاده مجاور ساحل جنوبی)، غارهای خربس بر سینه کوهی مشرف به دریا و دشتی میانکاسه قرار گرفته است. خربس از غارهای دریایی است که بر اثر گرداب و تخلیه ماسه‌ها از حفره سنگ‌ها به وجود آمده. عمر غار بسیار طولانی است اما در دوره‌های پیش از اسلام با افزودن بر وسعت غار، بر بخش‌های تالار و دهلیزهای انشعابی، به احتمال زیاد از آن برای پناه دادن کودکان، زنان و سالخوردگان به هنگام یورش دشمن استفاده می‌شده است. دشت میانکاسه خربس گورهای کهن نیز دارد.

قلعه‌های تاریخی
در مجموعه شهر ساحلی لافت، قلعه نادری با ویژگی‌های قلعه‌های ایرانی، در جوار چاه‌های تلا (طلا) از دژهای مستحکم دفاعی جزیره قشم به شمار می‌رفته است. این قلعه در اثر مرور زمان فرسوده شده اما بازسازی آن توسط کارشناسان ارشد سازمان میراث فرهنگی کشور در دست اقدام است. از دیگر قلعه‌های تاریخی جزیره قشم، قلعه پرتغالی‌ها (در کناره ساحل دریایی شهر قشم) است.
قلعه تاریخی شهر قشم به هزینه بنیاد گلبنگیان (پرتغال) به عنوان نشان دوستی دو ملت مرمت خواهد شد و به صورت یک مرکز تاریخی فرهنگی فعالیت خواهد کرد.

آبگیرها
در قشم، آب شیرین برای نوشیدن انسان و حیوان و نیز رویش گیاه ارزش حیاتی دارد. در گذشته با ساختن سد در تنگه‌ها، آب‌های شیرین فصل بارانی را جمع‌آوری و به تدریج به مصرف شرب و کشت می‌رسانده‌اند. از سدهای دیدنی و تاریخی قشم یکی سد پی‌پشت است.
در مدخل تنگه، تأسیسات تقسیم آب آن که حداقل از دوره ساسانی به جا مانده است و هنوز هم در عمل شیوه‌ای محسوب می‌شود به چشم می‌خورد. در سال‌های اخیر در پشت سد، ماهی کپور ریخته‌اند که تکثیر هم شده و گاه مردم به ماهیگیری در آن می‌پردازند.
دیگر آبگیر دیدنی جزیره قشم، سد گوران است، در کنار روستایی به همین نام. کارشناسان میراث فرهنگی تاکید دارند که پر و پی اولیه سد از دوره هخامنشی و قسمت بالا و تاج آن از دوره ساسانی است. روستای گوران (گبران= زرتشتیان) از روستاهای کهن قشم به شمار می‌رود.

جنگل دریایی حرا
گونه حرا که نام علمی آن به حکیم و فیلسوف ایرانی ابوعلی سینا (Avicennia Marina) منسوب است، درختچه‌ای است در اندازه‌های متفاوت 3 تا 6 متر، با شاخ و برگ سبز روشن. حرا درختی است آب شورزی که به هنگام مد دریا تا گلوگاه در آب فرو می‌رود و با خاصیت تصفیه‌ای که در پوست آن تعبیه شده است، بخش شیرین آب دریا را جذب و نمک آن را دفع می‌کند. در تنگه خوران- بین جزیره قشم و بخشی از ساحل استان هرمزگان- جنگل دریایی حرا در گستره‌ای معادل 90000 هکتار پدید آمده که از تنوع زیستی بالایی برخوردار است و زیستگاه امن پرندگان مناطق گرمسیری به شمار می‌رود.
منطقه حفاظت شده حرا عنوان «ذخیرگاه زیستکره جهانی» را دارد.

مسجدها
در قشم، از سال‌های آغازین ه. ق مسجدهایی موجود است که قدیمی‌ترین آن مسجد شیخ برخ در روستای کوشه است که یک بار بر اثر زلزله ویران شده اما در اواخر قرن سوم آن را بازسازی کرده‌اند. در جوار مسجد شیخ برخ، زیارتگاه شیخ برخ با گنبد ویژه هشت گوش قرار دارد. سنگ گورهای بسیار کهن از سده‌های اول هجری در گورستان مجاور شیخ برخ وجود دارد. از دیگر مسجدهای قشم می‌توان مسجد قبا، مسجد رمچاه و مسجد لافت را نام برد.

کوه‌های قشم
بی‌شک در دوران پیش از تاریخ، آنچه امروزه جزیره قشم خوانده می‌شود در زیر آب‌های خلیج همیشه فارس قرار داشته است. اما بر اثر تحولات درونی، سطح آب فروکش کرده و بخش‌های برآمده زیر دریایی به صورت جزیره درآمده‌اند. در این جزایر، از جمله قشم، کوه‌های کم ارتفاع فراوان است. سطح این کوه‌ها را لایه‌های مرجانی، اسفنحی و دو کفه‌ای‌ها پوشانده‌اند که خود موجب حفاظت خاک‌های نرم شیست و مارن زیر سطح مرجانی شده است. با وجود این، بادها، باران‌ها و طوفان‌های باران‌زا که تقریباً موازی و با زاویه کمی از زمین می‌وزند باعث فرسایش تنه کوه‌ها و فرو ریختن پوشش‌های مرجانی شده‌اند. در اثر این فعل و انفعال طبیعی، نمادها و تندیس‌های دیدنی و زیبایی در سراسر جزیره پدید آمده که از همین حیث نیز جزیره قشم و جزایر اطراف آن را از دیگر جزایر خلیج‌فارس ممتاز و به راستی استثنایی کرده است.

کوه نمک
بخشی از کوه‌های جزیره قشم به دلیل انباشتگی آب دریا در گسل‌های عمیق و رسوب نمک، تبدیل به کوه‌ها و غارهای نمکی شده‌اند. کوه نمکدان در جنوب غربی جزیره با دیگر معادن نمک و غارهای نمکی جزیره از یک جنس است. بلورهای نمک و جریان آب نمک‌آلود، منظره دلپذیری به غارهای نمکی جزیره قشم بخشیده‌اند.

زیارتگاه شاه شهید
از بقاع متبرکه است که توسط منطقه آزاد قشم بازسازی شده و صحن و فضای آن گسترش یافته است. زیارتگاه شاه شهید در جوار غارهای خربس قرار دارد. مردم بومی جزیره درباره شاه شهید داستان‌های دل‌انگیزی می‌گویند.

درخت انجیر معابد
از رستنی‌های شگفت‌انگیز مناطق حاره، مخصوصاً جزایر خلیج‌فارس، درخت همیشه سبز لور (معروف به انجیر معابد) است که تاجی بسیار بزرگ با ریشه‌های هوایی متعدد دارد و میوه رسیده نارنجی رنگ آن مطبوع و خوراکی است. یکی از زیباترین این درختان در روستای «تم سنیتی» منطقه توریان قرار دارد و در نزدیکی آن، بقعه‌ای دیدنی با طرح معماری کهن به نام «زیارت پیر» واقع شده است.

چاه‌های تلا
در لافت و در جوار قلعه نادری، حلقه‌های چاه آب فراوانی به چشم می‌خورد که مردم سخت‌کوش این منطقه با زحمت زیاد در دل سنگ‌های شیستی، کفه انتهای محوطه، حفر کرده‌اند. تل مشرف بر این چاه‌ها با سطح سنگی مرجانی، آب باران را به گودال محل چاه‌ها هدایت می‌کند و چون کفه چاه‌ها به لایه‌های گچی ختم شده است، آب برای مدتی طولانی نسبتاً سالم و خنک در آن باقی می‌ماند. می گویند تعداد این چاه‌ها به تعداد ایام سال کبیسه 366 حلقه بوده و در هر روز از سال دهانه یکی از آنها را باز و از آن استفاده می‌کرده‌اند. بعضی به غلط اما به دلیل ارزش بسیار آب در جزیره، این واژه را طلا می‌نویسند و می‌گویند. در حالی که صحیح آن تلا (= تل آب، به معنی آب برگرفته از شیب تل) است.

جزایر مرجانی
یکی از منحصر به فردترین مجموعه‌های مرجانی دنیا در خلیج‌فارس واقع شده که کامل‌ترین و زنده‌ترین نوع آن در آب‌های جزیره قشم است.
تصویربرداری‌های انجام شده در اعماق آب، از این آبسنگ‌های کم نظیر که در لابه لای آنها انواع آبزیان شگفت‌انگیز و ماهی‌های رنگارنگ در شکل‌ها و اندازه‌های بدیع در حرکت‌اند نشان می‌دهد که آب‌های پیرامون قشم (به ویژه در ساحل جزیره هنگام و ساحل جزیره لارک) از ظرفیت بسیار بالایی در این زمینه برخوردار است.

• بیش از 52 گونه پرنده ساکن یا مهاجر کمیاب (به ویژه در فصل زمستان)
• غار نمک
• کیلومترها دهلیز زیرزمینی که از روستای زینبی آغاز شده، به طرف جنوب ادامه می‌یابد.
• ساحل لاک‌پشت‌های عظیم دریایی در جنوب آب‌های جزیره
• نخلستان‌های پر دامنه دیرستان
• منظره غروب خورشید از اسکله درگهان و ساحل لافت
• معماری سنتی جزیره، که برجسته‌ترین نمونه آن را در روستای لافت می‌توان مشاهده کرد.
• تپه تاریخی کولقان
• کارگاه‌های لنج‌سازی و کشتی‌های زیبایی که توسط صنعتگران محلی ساخته می‌شود.
• مدرسه تاریخی کمالیه (در روستای بند حاج علی)
• کیلومترها ساحل بکر و پاکیزه

 منبع: qeshmonline